Het zuiveren van water is een lang, technisch én noodzakelijk proces, omdat drinkwaterbronnen steeds meer vervuild raken met stoffen die schadelijk zijn voor onze gezondheid. Alle moeite ten spijt: in ons kraanwater worden nog steeds kleine hoeveelheden giftige stoffen aangetroffen.
Elk jaar winnen waterbedrijven zo’n 12.500.000 m3 water waarvan drinkwater wordt gemaakt. Grondwater is de belangrijkste bron – zo’n 60 procent van al het drinkwater wordt gewonnen uit water uit de grond. Dit water wordt gezuiverd door meerdere processen. Per waterwingebied kunnen deze processen verschillen. In dit artikel zoomen we in op het grondwaterproces van Waternet. Het Amsterdamse bedrijf levert jaarlijks 90 miljoen kubieke meter drinkwater aan de bewoners van de hoofdstad.
Stap 1: Inname
Sinds 1930 gebruikt Waternet het kwelwater uit de Bethunepolder, een drooggelegde plas waar het water uit de omgeving spontaan omhoog kwelt. Door het zuivere karakter is dit kwelwater een zeer goede grondstof voor drinkwater. Het onttrokken water wordt via het Waterleidingkanaal naar de Waterleidingplas geleid in Loenderveen.
Stap 2: Coagulatie
Als eerste zuiveringsstap voegt Waternet ijzerchloride toe. Zwevende deeltjes klonteren samen met het ijzerfloride en zakken naar de bodem – ook wel coagulatie genoemd. Fosfaten, organische stoffen, virussen, bacteriën en zware metalen verdwijnen grotendeels uit het water. Hier verandert het water van een bruine naar een heldere kleur.
Stap 3: Waterleidingplas
Na de coagulatie gaat het water naar de Waterleidingplas. Door de wind mengt het water in deze plas – van 130 hectare – goed. Dankzij een natuurlijk reinigingsproces vindt er opnieuw een verwijdering van aanwezige schadelijke bacteriën en virussen plaats. Na een verblijftijd van drie maanden wordt het water verpompt via transportleidingen naar de snelfilters. Is de watertemperatuur koud? Dan voegt Waternet een kleine hoeveelheid fosforzuur toe om de afbraak van ammonium te stimuleren.
Stap 4: Snelle zandfiltratie
In 24 snelfilterbakken worden de laatste zwevende stoffen verwijderd. Deze bakken bestaan uit zes lagen grind en grove korrels. Daarboven rust een dikke laag grof zand. Tussen het zand leven allerlei nuttige bacteriën die stoffen als ammonium afbreken. Het vuile water wordt naar het begin van de voorzuivering (coagulatieproces) getransporteerd en hergebruikt.
Stap 5: Transport
Een dubbele transportleiding van 11,3 kilometer brengt het water naar de ruwwaterverdeelbakken van Weesperkarspel (Amsterdam-Zuidoost). Hier stroomt het water via de verdeelbakken naar de ozonkelders.
Stap 6: Ozonisatie
In deze ozonkelders wordt ozongas toegevoegd dat intensief gemengd wordt tot een stroom met een zeer hoge ozonconcentratie. Ozon is zeer oxiderend en breekt aanwezige organische stoffen (o.a. bestrijdingsmiddelen) af en doodt ziekteverwekkers. Dankzij de verblijftijd in de ozoncontactkelders verbetert de chemische en bacteriologische kwaliteit van het water. Ozon zorgt tevens voor een betere geur, smaak en kleur.
Stap 7: Ontharding
In onthardingsreactoren, die gevuld zijn met calciet, wordt het water onthard met behulp van natronloog. Tijdens dit kristallisatieproces zet de kalk zich op het calciet af, met als resultaat een hardheid van 7,84 °D of 1,40 mmol kalk per liter. Deze ontharding is belangrijk voor onze huishoudelijke apparaten. Een ander belangrijk effect: door de hogere zuurgraad geven loden en koperen leidingen minder af.
Stap 8: Koolfiltratie
Via actieve koolfiltratie worden resterende schadelijke bestanddelen verwijderd. Nauwe poriën van kooldeeltjes vangen bestanddelen uit het water af en breken ook bacteriën, die aan het koolfiltermateriaal zijn gehecht, af. Door de koolfilters te reinigen worden verstoppingen voorkomen. Het vuile water wordt naar het begin van het zuiveringsproces teruggevoerd. De leverancier haalt periodiek het koolfiltermateriaal terug om het te reactiveren.
Stap 9: Spoelwaterbehandeling
De spoelwaterbehandeling is een secundair proces en hoort niet bij de drinkwaterbereiding. Spoelwater komt vrij bij het schoonspoelen van de snelle zandfilters en koolfilters. Met dynamische zandfilters maakt Waternet het spoelwater geschikt voor hergebruik in het zuiveringsproces. Ook hier wordt een kleine hoeveelheid ijzerchloride aan het water toegevoegd, waarna de door coagulatie gevormde vlokjes worden afgevangen in een zandfilter. Het schone spoelwater stroomt vervolgens weer in het hoofdproces terug.
Stap 10: Langzame filtratie
In deze laatste zuiveringsstap, de langzame filtratie, stroomt het water door een filterbed van grind en fijn zand. De filter zuivert de vrijkomen zwevende deeltjes uit de koolfilters en vangt ziektewekkers en bacteriën af.
Stap 11: Opslag
Het drinkwater is nu gereed voor ons als consument. Waternet slaat het op in twee dubbele drinkwaterreservoirs die samen ruimte geven voor 30.000 kubieke meter water. Dit is nodig omdat de consument in de nacht weinig verbruikt, maar overdag juist veel.
Stap 12: Transport en distributie
Voor de transport en distributie gebruikt Waternet zeven distributiepompen. Het leidingnet heeft een totale lengte van 2000 kilometer.
Zuiveringsprocessen als deze zijn uitvoerig en zeer secuur. Desondanks worden er nog steeds lage concentraties verontreinigingen in ons drinkwater aangetroffen. De meeste stoffen zijn door menselijk handelen in onze drinkwaterbronnen terechtgekomen, zoals PFAS, glyfosaat, microplastics en fluoride. Na verloop van tijd blijkt de gezondheidsschade van deze stoffen steeds groter. Onlangs publiceerde het RIVM een rapport over de slechte staat van onze drinkwaterwinningen. Hieruit blijkt dat in meer dan de helft van de winningen – 135 van de 216 – de waterkwaliteit een probleem vormt.
Dit tot grote zorgen van de Nederlandse drinkwaterbedrijven: “Het is twee voor twaalf. Maatregelen om de kwaliteit te verbeteren zijn absoluut noodzakelijk”, zegt Peter van der Velden, voorzitter van de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin). Annemarie van Wezel, hoogleraar milieu-ecologie van de Universiteit van Amsterdam, ziet twee oorzaken. “De vervuiling valt te verklaren door de stroom stoffen die we via onze rivieren vanuit elders binnenkrijgen. Een andere belangrijke verklaring is het feit dat we in ons land zowel veel industrie als landbouw op een relatief kleine oppervlakte hebben.”
In de VN en de EU wordt gesproken over het verbieden van schadelijke stoffen zoals PFAS. Mocht dit verbod worden ingesteld dan is het een mooie stap, maar een druppel op de gloeiende plaat gezien de honderden verschillende chemische stoffen (medicijnresten, micropullants, microplastics) die zich al in ons milieu bevinden. Een korte termijn oplossing lijkt dan ook nog ver weg.
ZeroWater
Wil jij er zeker van zijn dat er geen verontreinigingen in jouw drinkwater zitten? ZeroWater is bijvoorbeeld het enige filter dat glyfosaat voor 100 procent verwijderd. Naast glyfosaat verwijdert onze filter kalk, lood, chloor en PFAS (PFOS/PFOA).
Interesse? Neem een kijkje in onze webshop.
