Chloor en THM’s

Waterchlorering werd geprezen als “de belangrijkste prestatie op het gebied van de volksgezondheid van de 20e eeuw”. Al meer dan honderd jaar wordt deze chemische stof aan drinkwater toegevoegd om ons te beschermen tegen bacteriën en ziekten zoals dysenterie. Maar studies tonen aan dat het niet allemaal goed nieuws is. Chloor in kraanwater kan onze gezondheid in gevaar brengen.

Wat is chloor?

Chloor is een veelzijdige chemische stof. Je vindt het in commerciële bleekmiddelen en ontsmettingsmiddelen. Het wordt gebruikt om veel consumentenproducten te vervaardigen, met name polyvinylchloride (PVC) en andere kunststoffen. Het werd ook gebruikt als chemisch wapen (gifgas), in WWI.

Maar u kent waarschijnlijk chloor als het ontsmettingsmiddel dat wordt gebruikt in zwembaden… en kraanwater.

Waterbedrijven gebruiken chloor, in de vorm van chloorgas, calciumhydrochloride of natriumhypochloriet, om voor menselijke consumptie bestemd water te zuiveren. Chloor doodt bacteriën, microben en virussen die gewoonlijk in waterreservoirs en zwembaden groeien, en helpt zo de verspreiding van door water overgedragen ziekten zoals tyfus, dysenterie en cholera te voorkomen. Deze strategie werd voor het eerst gebruikt aan het einde van de 19e eeuw (de stad Maidstone, in Engeland, was de eerste die in 1897 de gehele watervoorziening met chloor behandelde) en wordt nog steeds gebruikt.

Maar het blijkt dat chloor misschien niet helemaal effectief is om water veilig te houden. Er zijn zelfs aanwijzingen dat sommige giftige organismen, waaronder e.coli, zich hebben aangepast en resistent zijn geworden tegen chloor. Dit betekent dat ondanks dat kraanwater gechloreerd is, er een kleine kans is dat het nog actieve bacteriën en virussen kan bevatten… Naast andere schadelijke stoffen.

Hoe komt chloor in kraanwater terecht?

Chloor komt in je kraanwater terecht omdat het in veel landen wordt gebruikt als waterdesinfectiemiddel. Het interageert ook met het water om andere stoffen te vormen.

Chloor reageert met organisch materiaal (zoals takjes, bladeren en vuil dat gewoonlijk wordt aangetroffen in oppervlaktewater of grondwaterbronnen) en vormt bijproducten die trihalomethanen (THM’s) worden genoemd. Deze THM’s zijn opgenomen in de parameters voor drinkwaterregulering van de EU, en bijgevolg gereguleerd: chloroform, bromoform, dibroomchloormethaan en broomdichloormethaan.

Zelfs als het land waar u woont geen chloor gebruikt om water te desinfecteren, kan het toch in kleine hoeveelheden aanwezig zijn omdat chloor een bestanddeel is van PVC-buizen die in veel openbare waterdistributienetwerken worden gebruikt.

Wat zijn de mogelijke gezondheidseffecten van chloor en THM in leidingwater?

De kwestie van de veiligheid van chloor heeft wetenschappers decennialang verdeeld. Sommigen zeggen dat de voordelen van dit type desinfectieproces ruimschoots opwegen tegen de gezondheidsrisico’s van chloor of zijn bijproducten. Anderen wijzen op studies die blootstelling aan chloor koppelen aan geboorteafwijkingen, verminderde spermakwaliteit, en een hoger risico op vroeggeboorte en een laag geboortegewicht.

Een voorbeeld dat deze link lijkt te bewijzen, is Ierland, dat het op een na hoogste niveau van spina bifida (een aangeboren afwijking die optreedt wanneer de ruggengraat en het ruggenmerg van de baby zich niet goed vormen) ter wereld heeft. In Ierland is 90% van het water gechloreerd. Irish Water heeft onlangs meer dan 700 drinkwatermonsters getest en vastgesteld dat 59 hiervan, verspreid over 13 provincies, de toegestane limiet van THM’s overschreden.

Dit is geen nieuwe informatie. In de jaren zestig begonnen er vraagtekens te verschijnen rond de veiligheid van chloor toen duidelijk werd dat zelfs lage niveaus van deze chemische stof en zijn bijproducten giftig waren voor planten en dieren. In 1974 ontdekten Nederlandse scheikundigen dat bijna alle gechloreerde watervoorraden zijn verontreinigd met chloroform, een bekende kankerverwekkende stof.

Chloor is ook in verband gebracht met een verhoogd risico op blaaskanker. Uit een studie gepubliceerd door het tijdschrift Environmental Health Perspectives bleek dat meer dan 6000 gevallen van blaaskanker in Europa kunnen worden toegeschreven aan THM’s en desinfectiebijproducten in drinken water.

Het International Agency for Research on Cancer (IARC) classificeert gechloreerd water niet als kankerverwekkend. Het classificeert echter twee THM’s – chloroform en broomchloormethaan – als kankerverwekkende stoffen van groep 2B (wat betekent dat ze “mogelijk kankerverwekkend zijn voor mensen“.

Bromoform en dibroomchloormethaan, de andere twee gereguleerde THM’s, worden niet als kankerverwekkend geclassificeerd. Maar dat betekent niet dat ze niet potentieel schadelijk zijn. In één onderzoek ontdekten onderzoekers dat bromoform het hemoglobinegehalte verlaagt (een eiwit in de rode bloedcellen dat zuurstof door het lichaam transporteert). In een ander onderzoek ontdekten onderzoekers dat THM’s chronische ontstekingen kunnen veroorzaken, die de deur kan openen naar immuunproblemen en andere chronische ziekten.

Regelgeving omtrent Chloor en THM’s